Od kilku lat retinoidy goszczą już nie tylko w farmakoterapii i gabinetowych zabiegach kosmetycznych, ale również w domowej pielęgnacji. Wiele osób na co dzień stosuje retinol, który normalizuje skórę problematyczną i słynie z silnych właściwości przeciwstarzeniowych. Jeżeli marzysz o gładkiej, jędrnej skórze, która ma jednolity koloryt, koniecznie zapoznaj się z właściwościami tego organicznego związku chemicznego.

Czym jest retinol? To warto wiedzieć

Retinol stanowi jedną z pochodnych witaminy A i zalicza się go do grupy retinoidów (termin wprowadzono w 1976 roku). Ze względu na gwarantowane przez retinol działanie składnik ten występuje w wielu preparatach farmaceutycznych i kosmetycznych. Może mieć pochodzenie zwierzęce, roślinne albo syntetyczne.

Ponieważ retinol rozpuszcza się w tłuszczach, przenika przez warstwę lipidową do głębokich struktur skóry, gdzie przekształca się w kwas retinowy.

Jak działa retinol i jakie efekty gwarantuje?

Nie bez powodu retinol uważa się za jeden z najcenniejszych składników kosmetycznych, stosowany także w kuracjach dermatologicznych. Aplikowany na skórę w postaci żelu, kremu, maści albo serum może przynieść szereg korzyści urodowych:

• zmniejsza keratynizację naskórka – dzięki czemu przeciwdziała zaskórnikom i podobnym niedoskonałościom (retinoidy stosuje się nawet u 20% nastolatków z trądzikiem pospolitym[1]),
• działa keratolitycznie (złuszczająco) – oczyszcza skórę z martwego naskórka, wygładzając skórę i rozjaśniając przebarwienia,
• wspiera odnowę skóry – stymuluje proces namnażania się komórek keranocytów i pobudza aktywność fibroblastów, zwiększając produkcję włókien kolagenowych,
• zmniejsza ujścia gruczołów łojowych – w ten sposób ogranicza nadprodukcję sebum odpowiedzialną za nadmierne przetłuszczanie się skóry,
• przeciwdziała stanom zapalnym – tym samym wycisza aktywne zmiany skórne i przyspiesza ich gojenie się,
• spowalnia procesy starzeniowe skóry – przeciwdziała degradacji włókien kolagenowych i hamuje aktywność metaloproteinaz rozkładających zewnątrzkomórkową macierz tkanki łącznej.

Retinol – działanie na twarz

Kosmetyki z retinolem najczęściej stosuje się na skórę twarzy, szczególnie u osób
z cerą tłustą, trądzikową oraz dojrzałą (w ramach profilaktyki przeciwstarzeniowej). Ten składnik aktywny najlepiej wprowadzić do swojej pielęgnacji od 25-30. roku życia.

Gwarantowane przez retinol efekty na skórze twarzy to przede wszystkim:

• odblokowanie i zmniejszenie porów skórnych,
• ograniczenie występowania zaskórników i wyprysków,
• rozjaśnienie przebarwień,
• mniejsza widoczność blizn (np. potrądzikowych),
• spowolnienie procesów starzeniowych skóry.

Osoby systematycznie i długotrwale stosujące wysokiej jakości preparaty z retinolem mogą zaobserwować zagęszczenie i wygładzenie się skóry twarzy. Cera zyskuje zdrowszy, równomierny koloryt i w mniejszym stopniu się wyświeca.

Retinol – działanie na skórę ciała

Chociaż retinol to rzadziej spotykany składnik kosmetyków do pielęgnacji ciała, warto rozważyć jego stosowanie także poza skórą twarzy. Możesz korzystać z tego samego serum, którego używasz do twarzy, lub wybierz balsam do ciała z retinolem.

Warte uwagi właściwości retinolu w przypadku skóry ciała to m.in.:

• zmniejszanie widoczności rozstępów (szczególnie świeżych),
• spowalnianie procesów starzeniowych skóry dłoni,
• redukcja zmian trądzikowych na plecach i ramionach,
• zmniejszanie widoczności cellulitu,
• przeciwdziałanie powstawaniu zmarszczek na dekolcie,
• ograniczanie występowania wyprysków i wrastających włosków po goleniu.

Ciekawostka: retinol powszechnie wykorzystuje się nie tylko w terapii trądziku, ale również w leczeniu łuszczycy, nadmiernego rogowacenia skóry lub w chorobach paznokci [1].

Czy retinol jest w 100% bezpieczny?

W kwestii bezpieczeństwa retinolu kluczowe znaczenie ma odpowiednie stosowanie tego składnika aktywnego. Przede wszystkim w pielęgnacji domowej stosujemy produkty z retinolem w niskich stężeniach (od 0,1 do 2%). Wyższe może zapisać jedynie lekarz podczas kuracji dermatologicznej.

Umiejętne stosowanie retinolu polega na stopniowym budowaniu tolerancji skóry. Mowa o tzw. procesie retynizacji, gdy skóra na pewien czas uwrażliwia się. Może być wtedy bardziej sucha i podatna na podrażnienia. Nierzadko obserwuje się jej zaczerwienienie oraz łuszczenie. U osób z cerą trądzikową nasila się występowanie niedoskonałości. Dlatego stosowanie retinolu rozpocznij od najniższych stężeń i stopniowo je zwiększaj. Jeżeli skóra piecze, jest nadmiernie zaczerwieniona i ściągnięta, to znak, by zmniejszyć stężenie retinolu.

Dla bezpieczeństwa stosowania retinolu kluczowe znaczenie ma także pozostała pielęgnacja skóry, czyli:

• wykluczenie innych składników aktywnych, np. kwasów, witaminy A, niacynamidu,
• stosowanie łagodnych kosmetyków myjących, takich jak hipoalergiczne olejki, emulsje,
• wsparcie bariery hydro-lipidowej poprzez stosowanie kremów z ceramidami, ekstraktem z wąkroty azjatyckiej,
• sumienne aplikowanie kremów z filtrem na dzień, które chronią uwrażliwioną skórę przed szkodliwym wpływem promieniowania UVA i UVB.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania retinolu?

Istnieją przypadki, w których stosowanie retinoidów (także zewnętrznie) jest zabronione. Dotyczy to w szczególności kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Retinol może mieć szkodliwy wpływ na rozwój płodu oraz dziecka.

Osoby z poważnymi chorobami skórnymi, np. ostrym trądzikiem, uszkodzoną oraz podrażnioną skórą, nie powinny stosować retinolu na własną rękę. Pamiętaj, że poważne problemy dermatologiczne wymagają leczenia pod nadzorem specjalisty. Przeciwwskazaniem do stosowania retinolu może być przyjmowanie niektórych leków, dlatego tym bardziej należy skonsultować to z lekarzem.

U niektórych osób może występować nadwrażliwość na retinol. Jeżeli Twoja skóra źle toleruje nawet małe stężenia tego składnika aktywnego, np. swędzi, piecze, przerwij stosowanie kosmetyku i zgłoś się po poradę do dermatologa.

Ile czasu można stosować retinol?

Retinol to składnik kosmetyczny, który wymaga długotrwałego, systematycznego stosowania. Zanim ustąpi etap retynizacji skóry i można cieszyć się pierwszymi, pożądanymi efektami, musi minąć ok. 12 tygodni. Początkowo retinol aplikujemy co 3-4 dni, a z czasem można stosować go nawet codziennie (wyłącznie na noc).

Zgodnie z fachową literaturą terapia retinolem powinna trwać ok. 12 miesięcy. W praktyce jednak wiele osób stosuje serum, peelingi lub toniki z retinolem w niskim stężeniu tyle, ile tego potrzebuje. Miej na uwadze, że wypracowana tolerancja skóry na retinol minie, gdy przestaniesz systematycznie go używać.

Jeżeli planujesz rozpocząć swoją przygodę z retinolem, najlepiej zrób to w okresie jesienno-zimowym. Wtedy występuje większe zachmurzenie, a dni są krótsze, co zmniejsza ryzyko nadmiernej ekspozycji podrażnionej skóry na słońce.

Właściwości i działanie retinolu – podsumowanie

Retinol to warty uwagi składnik aktywny, który sprawdzi się nie tylko w przypadku cery tłustej i trądzikowej, ale również tej, która stopniowo się starzeje. Korzystne działanie retinolu obejmuje przede wszystkim zagęszczenie i wygładzanie struktury skóry. Retinol przeciwdziała zmarszczkom i przebarwieniom. Może również zmniejszać widoczność blizn, rozstępów i cellulitu. Nadaje się do stosowania zarówno na twarz, jak i na inne obszary ciała.

Źródła:

1. Kaźmierska A., Bolesławska I., Przybysławski J., „Wpływ retinoidów na skórę i zapobieganie ich skutkom ubocznym”, Hygeia Public Health 54.3 (2019): 165-172.
2. Bernat, M., Matysek-Nawrocka M., Cioczek W., „Składniki aktywne w kosmetykach przeciwstarzeniowych”, Kosmetologia estetyczna 6.5 (2016): 575-579.